Giải đáp Quan Thế Âm Bồ Tát là nam hay nữ?

Nhiều người thường gọi Quán Thế Âm là “Phật Bà Quan Âm” và mặc nhiên tin rằng vị Bồ Tát này là nữ trong đời sống tín ngưỡng. Tuy nhiên Bồ Tát là nam hay nữ lại không được xác định cố định trong kinh điển. Vậy Phật Quan Âm là nam hay nữ là điều nhiều người băn khoăn.

Để trả lời, cần nhìn từ cả góc độ kinh điển lẫn truyền thống văn hóa của từng quốc gia, từng vùng Phật giáo. Vậy Quan Thế Âm là nam hay nữ sẽ được giải đáp chi tiết cho bạn qua bài viết, cùng tìm hiểu nhé!

1. Kinh điển nói gì về Quan Âm Bồ Tát là nam hay nữ?

Theo Kinh Bi Hoa, thuở quá khứ, Quán Thế Âm từng là thái tử con vua Vô Tránh Niệm. Sau khi vua và thái tử cùng xuất gia, vua thành Phật A Di Đà, còn thái tử trở thành Quan Âm Bồ Tát với hạnh nguyện cứu khổ cứu nạn. Như vậy, nguồn gốc ban đầu của Ngài gắn liền với hình ảnh nam giới.

Đến Kinh Pháp Hoa, phẩm Phổ Môn, Bồ Tát Quán Thế Âm được mô tả có khả năng biến hóa vô số thân tùy theo nhu cầu cứu độ chúng sinh. Ngài có thể hiện thân Phật, Duyên giác, Sa môn, cư sĩ, phụ nữ, trời thần, thậm chí đồng nam hay đồng nữ. Như vậy, khi hỏi Quan Âm Bồ Tát là nam hay nữ, thì câu trả lời đúng nhất là: không cố định. Ngài không bị giới hạn bởi giới tính, mà tùy duyên hiện thân.

Kinh điển nói gì về Quan Âm Bồ Tát là nam hay nữ?

>> Xem thêm: Hướng dẫn lập bàn thờ Quan Âm đúng cách và lưu ý cần biết

2. Vì sao người dân thường xem Phật Quan Âm là nữ?

Tại các quốc gia theo Phật giáo Bắc truyền, đặc biệt ở Việt Nam, hình ảnh Quán Âm thường được khắc họa với dung mạo hiền từ, khoan dung như một người mẹ. Bởi trong tâm thức dân gian, người mẹ gắn liền với sự dịu dàng, bao dung, che chở, phù hợp với hạnh nguyện từ bi của Ngài.

Như Hòa thượng Thích Thanh Từ giải thích: người cha tượng trưng cho sự nghiêm khắc, người mẹ tượng trưng cho sự hiền từ. Bồ Tát Quán Âm tu hạnh đại từ đại bi, luôn lắng nghe và an ủi nỗi khổ của chúng sinh, nên được tôn xưng như một người mẹ hiền. Đó là lý do tượng Quan Âm Bồ Tát tại hầu hết các chùa ở Việt Nam thường là hình nữ.

Tuy nhiên, ở một số chùa miền Bắc hay Trung Quốc, hình tượng Quán Âm vẫn được tạc theo thân nam, phản ánh sự đa dạng trong niềm tin và biểu tượng.

3. Hình tượng Quan Thế Âm và ý nghĩa biểu trưng

Tượng Phật Quan Âm quen thuộc thường mô tả Ngài tay trái cầm bình cam lộ, tay phải cầm cành dương liễu. Đây là biểu tượng cho hạnh nguyện cứu khổ:

• Bình cam lộ: tượng trưng cho lòng từ bi, nước cam lộ làm mát dịu nỗi khổ.

• Cành dương liễu: mềm dẻo nhưng khó gãy, biểu trưng cho đức nhẫn nhục.

Như vậy, hình ảnh Quan Âm dù là nam hay nữ, cũng không phải để nhấn mạnh giới tính, mà để biểu trưng cho tâm hạnh từ bi, nhẫn nhục và cứu khổ.

Hình tượng Quan Thế Âm và ý nghĩa biểu trưng

>> Xem thêm: Thỉnh tôn tượng Quan Thế Âm Bồ Tát cứu khổ cứu nạn 

4. Giải đáp thắc mắc về Quan Thế Âm Bồ Tát

Trong quá trình tìm hiểu và thờ phụng Quan Thế Âm Bồ Tát, nhiều Phật tử thường băn khoăn về danh xưng, hình tướng và giới tính của Ngài. Vì sao dân gian thường gọi là “Phật Bà Quan Âm”? Quan Âm Bồ Tát là nam hay nữ trong kinh điển? Tại sao tượng thờ phần lớn là nữ, nhưng vẫn có nơi khắc họa dưới hình dáng nam?

Những thắc mắc này không chỉ mang tính tôn giáo mà còn gắn liền với văn hóa, tín ngưỡng dân gian của người Việt và các nước Á Đông. Dưới đây là phần giải đáp chi tiết để giúp bạn hiểu rõ hơn.

4.1. Vì sao gọi là “Phật Bà Quan Âm”?

Người dân thường gọi Quán Thế Âm là “Phật Bà” vì tượng Ngài hầu hết được tạo tác dưới hình dáng nữ giới. Đây là cách gọi mang tính dân gian, xuất phát từ hình ảnh người mẹ hiền dịu dàng, che chở con cái, phù hợp với hạnh từ bi của Bồ Tát. Tuy nhiên, về giáo lý, Quán Âm không phải “Phật Bà” riêng biệt, mà là Bồ Tát Quán Thế Âm, vị Bồ Tát luôn cứu khổ cứu nạn.

4.2. Quan Âm Bồ Tát là nam hay nữ trong kinh điển?

Theo Kinh Phổ Môn, Ngài không cố định giới tính. Bồ Tát có thể hiện thân nam hay nữ, thậm chí nhiều thân khác nhau tùy theo nhu cầu cứu độ của chúng sinh. Do đó, khi hỏi Bồ Tát là nam hay nữ, câu trả lời là: không thuộc về bất kỳ giới tính nào.

Quan Âm Bồ Tát là nam hay nữ trong kinh điển?

>> Xem thêm: Bồ Tát Quan Âm: Biểu tượng của từ bi và lòng che chở

4.3. Tại sao tượng Quan Âm đa phần là nữ, nhưng có nơi lại thờ hình nam?

Ở Việt Nam và nhiều nước Đông Á, tượng Quan Âm được khắc họa là nữ để biểu trưng cho lòng từ bi như người mẹ. Tuy nhiên, tại một số chùa miền Bắc và Trung Quốc, tượng Quan Âm lại được tạc dưới hình dáng nam, phản ánh sự đa dạng trong văn hóa thờ phụng.

4.4. Phật Quan Âm có khác với Bồ Tát Quán Thế Âm không?

Trong niềm tin dân gian, nhiều người gọi Quán Âm là “Phật Quan Âm”. Nhưng thực tế, Ngài là Bồ Tát Quán Thế Âm, vị đại Bồ Tát phát nguyện cứu khổ. Danh xưng “Phật Quan Âm” chỉ mang ý nghĩa tôn kính, chứ không thay đổi hạnh nguyện của Ngài. 

Từ góc nhìn kinh điển, Bồ Tát Quán Thế Âm vốn không có giới tính. Ngài tùy duyên ứng hiện, khi thì hiện thân nam, khi thì hiện thân nữ, miễn sao phù hợp để cứu độ chúng sinh. Từ góc nhìn văn hóa, do hạnh từ bi gần gũi với hình ảnh người mẹ, nên phần lớn Phật tử Việt Nam và Đông Á tôn thờ Ngài dưới hình tướng nữ.

Vậy nên, nếu có ai hỏi Phật Quan Âm là nam hay nữ, ta có thể trả lời rằng: “Ngài không thuộc về nam hay nữ, mà là hiện thân của lòng từ bi vô lượng, cứu khổ cứu nạn tất cả chúng sinh.”