Đại lễ Vesak là gì? Ý nghĩa và lịch sử ngày thiêng liêng của Phật giáo

Hằng năm, cứ đến rằm tháng Tư âm lịch, khắp các ngôi chùa trên thế giới lại rực rỡ cờ hoa, tiếng kinh vang vọng và những đoàn người lặng lẽ tắm Phật, tụng kinh, cầu nguyện cho hòa bình. Đó chính là Đại lễ Vesak – ngày lễ Phật Đản thiêng liêng nhất trong Phật giáo, được Liên Hợp Quốc công nhận là ngày lễ văn hóa tâm linh của toàn nhân loại.

Vậy Vesak là gì, có ý nghĩa ra sao và lịch sử hình thành của ngày lễ này bắt nguồn từ đâu? Bài viết của Trúc Lâm An sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về sự kiện trọng đại này.

1. Đại lễ Vesak là gì?

Vesak (còn gọi là lễ Phật Đản hay ngày Tam Hợp) là dịp đặc biệt trong Phật giáo nhằm tưởng niệm ba sự kiện trọng đạitrong cuộc đời Đức Phật Thích Ca Mâu Ni:

• Đản sinh (ngày sinh)
• Thành đạo (giác ngộ dưới cội bồ đề)
• Nhập Niết Bàn (viên tịch)

Tên gọi “Vesak” xuất phát từ tiếng Pali “Vesākha”, là tên của tháng thứ hai trong lịch Ấn Độ cổ, tương ứng với tháng 4 hoặc 5 dương lịch. Dù mang tên gọi khác nhau ở các quốc gia (Phật Đản, Vesak, Visakha Puja…), nhưng đều cùng kỷ niệm ba dấu mốc trọng đại ấy.

2. Lịch sử ra đời của Đại lễ Vesak

Vesak bắt nguồn từ truyền thống Phật giáo Nam Tông (Theravāda), sau đó được mở rộng và tổ chức long trọng trong nhiều quốc gia theo cả hệ phái Bắc Tông (Mahayana).

Đến năm 1999, Đại lễ Vesak chính thức được Đại hội đồng Liên Hợp Quốc công nhận là Ngày lễ văn hóa thế giới, công nhận những đóng góp to lớn của Đức Phật đối với hòa bình, nhân văn và đạo đức toàn cầu.

Việt Nam vinh dự được đăng cai tổ chức Đại lễ Vesak quốc tế vào các năm:

• 2008 tại Hà Nội
• 2014 tại Ninh Bình
• 2019 tại Hà Nam

Các kỳ Vesak quốc tế tại Việt Nam thu hút hàng chục nghìn đại biểu và Phật tử từ hơn 100 quốc gia và vùng lãnh thổ.

3. Ý nghĩa của Vesak đối với Phật giáo và nhân loại

Với Phật tử, đây là dịp để mỗi người con Phật:

• Nhìn lại con đường giác ngộ của Đức Phật.
• Nuôi dưỡng tâm từ bi, hỷ xả.
• Làm các việc lành: tụng kinh, bố thí, ăn chay, giữ giới…

Với thế giới, đại lễ Vesak mang theo thông điệp vượt khỏi tôn giáo:

• Hòa bình – tình thương – hiểu biết – đoàn kết nhân loại.
• Tôn vinh giá trị tâm linh và đạo đức phổ quát mà Đức Phật để lại.
• Là dịp gắn kết các nền văn hóa, dân tộc qua các lễ hội mang màu sắc Phật giáo.

4. Vesak được tổ chức khi nào, ở đâu?

Vesak thường được tổ chức vào ngày rằm tháng 4 âm lịch, nhưng thời gian có thể thay đổi đôi chút tùy theo quốc gia và hệ phái.

Ở Việt Nam, các chùa lớn như Chùa Quán Sứ (Hà Nội), Chùa Giác Ngộ (TP.HCM), Chùa Ba Vàng (Quảng Ninh) thường tổ chức Vesak quy mô lớn với nhiều hoạt động: lễ tắm Phật, diễu hành xe hoa, pháp thoại, thả hoa đăng…

Đặc biệt, đại lễ Vesak Liên Hợp Quốc 2025 được tổ chức tại Thành phố Hồ Chí Minh, Việt Nam, cụ thể tại Học viện Phật giáo Việt Nam, xã Lê Minh Xuân, huyện Bình Chánh từ ngày 6 đến 8 tháng 5 năm 2025.

Ngoài ra, các sự kiện văn hóa liên quan cũng diễn ra tại các địa điểm như Chùa Thanh Tâm, Công viên văn hóa Láng Le – Bàu Cò (huyện Bình Chánh), Nhà hát Sala (Thành phố Thủ Đức), Chùa Quán Sứ (Hà Nội), Chùa Tam Chúc (Hà Nam) và Khu du lịch văn hóa Sun World Núi Bà Đen (tỉnh Tây Ninh)

Vesak không chỉ là một ngày lễ, mà còn là dịp để mỗi người quay về bên trong, hướng thiện, sống tỉnh thức và góp phần xây dựng một thế giới an lành hơn – đúng như lời dạy của Đức Phật.